ทีมไม้เลื้อย กับงานกายภาพบำบัดชุมชน

กภ.สมคิด เพื่อนรัมย์

รพร.กุฉินารายณ์

…ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา มีทีมงานกายภาพบำบัดทีมหนึ่งที่ทำงานในชุมชนเชิงรุก โดยทีมนี้เรียกตัวเองว่า “ทีมไม้เลื้อย” แรกเริ่มเดิมทีก็ทำงานในคลินิกเหมือนกายภาพบำบัดทั่วไป แต่พอมาทบทวนการทำงานกลับพบว่ามีคนจำนวนมากที่ขาดโอกาสในการเข้าถึงบริการสุขภาพ ไม่ว่าจะเป็นผู้พิการ ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยเรื้อรัง ผู้ที่มารับบริการลำบากจากเรื่องค่าใช้จ่ายหรืออื่นๆ ดังนั้นการทำงานต้องลงพื้นที่ไปสัมผัสผู้ป่วย ครอบครัว และชุมชน จึงจำเป็นที่เราจะต้องไปเห็นผู้ป่วยและผู้พิการทุกคน การลงพื้นที่จะทำให้เราเห็นบริบทอื่นๆเห็นสภาพแวดล้อม เห็นชีวิตคนทั้งชีวิตและที่สำคัญคือเห็นโอกาสในการช่วยเหลือและเยียวยา

ในการลงชุมชนนั้นทีมงานได้เข้าไปดูแลด้วยความเอาใจใส่ ดูแลห่วงใยดุจญาติใกล้ชิด ชาวบ้านเองก็ให้ความร่วมมือ ให้มิตรภาพ ให้ความไว้วางใจ เขาไม่ได้มองเราว่าเป็นนักกายภาพบำบัด แต่เขามองเราเหมือนว่าเป็นคนในครอบครัว เป็นที่พึ่งเป็นหมอคนสำคัญที่สามารถช่วยเหลือแก้ปัญหาเขาได้ทุกอย่าง เราเองจึงต้องพัฒนาองค์ความรู้ให้หลากหลาย ครอบคลุม และตอบสนองต่อมิติสุขภาพ ดังนั้นความรู้วิชาชีพเฉพาะด้านจึงไม่เพียงพอ ทีมงานจึงต้องเปิดใจแลกเปลี่ยนเรียนรู้คร่อมสายงาน ทางด้านการแพทย์และความรู้ทางชุมชน สิ่งสำคัญและจำเป็นอีกประการคือ หัวใจความเป็นมนุษย์ กายภาพบำบัดชุมชนจะต้องมากคนทั้งชีวิต มองให้เห็นมากกว่าโรคหรือความพิการ เราต้องมองให้ลึกถึงความทุกข์ มองให้ลึกถึงความคิด มองให้เห็นโอกาสของชีวิตคนคนหนึ่ง ที่สามารถจะมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้ มีครอบครัวที่เข้าใจ มองเห็นคุณค่าในตัวเอง พี่ขอเรียกกระบวนการเหล่านี้ว่า กระบวนการไม้เลื้อย ที่มุ่งเน้นการฟื้นฟูชีวิต มิใช่แค่การฟื้นฟูสมรรถภาพร่างกาย การลดปวด การเพิ่มกำลังกล้ามเนื้อ การจ่ายกายอุปกรณ์ ซึ่งหลายครั้งทีมงานต้อง ไปช่วยสร้างอาชีพ ปรับความเข้าใจครอบครัว ส่งลูกคนพิการไปโรงเรียน สงเคราะห์พิเศษหาทุนการศึกษา ของบเทศบาลปรับพื้นบ้าน สร้างห้องน้ำ สร้างบ้านเป็นหลัง ไปล้างแผล ไปดูเรื่องยา ไปเจาะเบาหวาน ไปใส่สายสวนปัสสาวะ ไปวัดความดัน ไปทำทุกอย่างที่เราทำได้เพื่อให้คนพิการ ครอบครัว หรือชุมชนดีขึ้น ตามศักยภาพที่เรามีหรือเราทำได้ สามารถแก้ปัญหาได้

นอกจากการดูแลดังกล่าวแล้ว ทีมไม้เลื้อยยังมีวัตถุประสงค์ในการทำงานที่เป็นหัวใจหลักดังนี้ คือ

1. ผู้ป่วยสามารถช่วยเหลือตัวเองได้มากขึ้น

2. ผู้ดูแล ญาติ มีความรู้ในการดูแลผู้ป่วยได้อย่างเหมาะสม

3. มีการสร้างและพัฒนาเครือข่ายในการดูแลคนในชุมชน

4. ทีมงานต้องความรู้ทักษะในการทำงานมากขึ้น

                ในวัตถุประสงค์ทั้งหมดนี้ จะเห็นได้ว่าเราอยากให้คนในชุมชนดูแลช่วยเหลือกันและกันได้

                นอกจากงานรักษาฟื้นฟู ทีมงานยังมีการส่งเสริมสุขภาพ โดยการจัดอบรบต่างๆไม่ว่าจะเป็นอบรมติดอาวุธให้กับ อสม. จัดกีฬาผู้สูงอายุ จัดแข่งขันแอโรบิก และจัดอบรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมกลุ่มเสี่ยง คนอ้วน เบาหวาน ความดันโลหิตสูง

               

หลังจากการดำเนินงานเยี่ยมบ้าน ทีมงานพบว่าสุขภาพคนในชุมชนดีขึ้น คนพิการได้รับการช่วยเหลือขึ้นทะเบียน ผู้ป่วยได้รับการช่วยเหลืออย่างครอบคลุม หน่วยงานต่างๆได้มาศึกษาดูงานในการเยี่ยมบ้าน ช่วยเหลือคนในชุมชน เอากระบวนการไม้เลื้อยไปขยายพันธุ์ สิ่งที่เกิดขึ้นแบบนี้ไม่รู้จะเรียกว่าอย่างไรดี มันเป็นความปลาบปลื้มใจในความเป็นวิชาชีพของเรา วิชาชีพกายภาพบำบัด